Mededinging in markten voor levensverzekeringen
Concurrentie levensverzekeringen kan beter
Een mogelijke oorzaak is de beperkte prikkel voor tussenpersonen om het beste product voor hun klant te zoeken. Er zijn indicaties dat tussenpersonen inderdaad niet altijd het beste product vinden. Hierdoor neemt de druk op levensverzekeringsmaatschappijen om met elkaar te concurreren af. Meer transparantie over de kosten van levensverzekeringen en over de beloning van tussenpersonen kan de concurrentie op de levensverzekeringsmarkt bevorderen.
Aldus concluderen het Centraal Planbureau (CPB) en de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) in de vandaag verschenen studie 'Competition in markets for life insurance'.
CPB en NMa presenteren in deze publicatie de uitkomsten van empirisch onderzoek naar concurrentie op de markten voor levensverzekeringen. Levensverzekeringen omvatten een breed scala aan producten, van eenvoudige koopsommen en lijfrentes tot complexe spaarinstrumenten gekoppeld aan het eigen huis. In totaal gaat het jaarlijks om een markt van zo'n 25 miljard euro aan premie-inkomsten. De gegevens voor het onderzoek zijn ontleend aan verschillende bronnen, waaronder een speciaal voor dit doel gehouden enquête onder consumenten en een gegevensbestand met de balansgegevens van alle in Nederland werkzame levensverzekeringsmaatschappijen.
Tussenpersonen
Uit het onderzoek van CPB en NMa blijkt dat consumenten die weten dat tussenpersonen beloond worden op provisiebasis, dikwijls zelf op zoek gaan naar een passend financieel product. Verder blijkt dat de risicovoorkeuren van consumenten die via een tussenpersoon koopsompolissen hebben aangeschaft, nauwelijks van invloed zijn op de keuze tussen een veilig product en een product met een uitkering die afhankelijk is van onzekere beleggingsresultaten. Bij consumenten die op eigen kracht een koopsompolis hebben aangeschaft, is er wel een relatie met risicovoorkeuren. Een andere uitkomst is dat koopsompolissen die verkocht zijn via tussenpersonen een uitkering opleveren die gemiddeld lager is dan vergelijkbare koopsompolissen die consumenten zelf hebben aangeschaft, zonder tussenkomst van tussenpersonen.
Beleidsopties
Een beleidsoptie om de concurrentie op de markt voor levensverzekeringen te versterken, is verzekeraars en tussenpersonen te verplichten meer helderheid te verschaffen over beheersvergoedingen en provisies. Een andere optie is het reguleren van de contractrelaties tussen verzekeringsmaatschappijen en tussenpersonen. Een voorbeeld is een verbod op contractvoorwaarden die tussenpersonen ertoe aanzetten vooral zaken te doen met één of enkele aanbieders, bijvoorbeeld via bonussen of zachte leningen. In het Verenigd Koninkrijk zijn dergelijke contractvoorwaarden verboden.
Lees ook het bijbehorende persbericht.
De belangrijkste uitkomsten luiden als volgt. Empirische concurrentie-indicatoren wijzen op een beperkte werking van concurrentie op de markt voor levensverzekeringen. Er zijn grote schaalvoordelen, de gemiddelde efficiëntie is laag en de zogenoemde Boone-indicator duidt op weinig concurrentie in vergelijking met andere dienstensectoren. Ook de hogere winstgevendheid van Nederlandse levensverzekeraars vergeleken met hun buitenlandse branchegenoten duiden op minder intensieve concurrentie, maar hierbij past de kanttekening dat deze indicator hoofdzakelijk het verleden weerspiegelt.
Beter functioneren van tussenpersonen en adviseurs kan een sleutel bieden voor verbetering van de concurrentie. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat consumenten die via een tussenpersoon lijfrentes hebben aangeschaft, gemiddeld een lagere opbrengst realiseren dan consumenten die direct zaken hebben gedaan met een levensverzekeraar. De uitkomsten onderstrepen het belang van grotere transparantie van en onpartijdige advisering over levensverzekeringsproducten.
Dit is een Engelstalige publicatie.