1 januari 1999

Analyse van de macro-economische invloed van kinderopvangsubsidies: een AGE aanpak

CPB analyseert arbeidsmarkteffecten van subsidies op kinderopvang

Persbericht
Subsidies op kosten van kinderopvang stimuleren de arbeidsmarktparticipatie van gehuwde vrouwen met kinderen. Ook vermindert een subsidie de werkloosheid onder deze groep, omdat de kosten van kinderopvang een barrière kunnen vormen voor het accepteren van een baan.

Een ouder met een werkloosheids- of andere uitkering hoeft dergelijke kosten niet te maken, omdat deze zelf op de kinderen kan passen. Daarnaast stimuleert een subsidie op kinderopvang ook tot loonmatiging. Doordat ouders die gebruik maken van kinderopvang dan netto meer over houden, kunnen werkgevers een lager loon bieden om werken aantrekkelijk te maken voor gehuwde vrouwen. Ook bevordert de subsidie op kinderopvang de productiviteit van gehuwde vrouwen, omdat het investeringen in menselijk kapitaal aantrekkelijker maakt. Door al deze effecten neemt de werkgelegenheid op macro-economisch niveau meer toe dan bij een algemene lastenverlichting. De kosten van de extra subsidies worden gedekt door extra belastingopbrengsten, zodat de subsidie zich terug verdient.
Dit blijkt uit het recent gepubliceerde Onderzoeksmemorandum no. 147 Analyzing the macro economic impact of child care subsidies van het Centraal Planbureau (CPB). Johan Graafland analyseert in deze publicatie de arbeidsmarkt-effecten van verschillende vormen van subsidies op de kosten voor kinderopvang. De analyse is uitgevoerd met behulp van MIMIC, het algemeen evenwichtsmodel van het CPB.

De CPB-studie laat zien dat subsidies op kinderopvang het meest effectief zijn, wanneer deze worden gebruikt om de inkomensafhankelijkheid van de ouderbijdrage aan gesubsidieerde kinderopvang te verminderen. In het huidige systeem is de ouderbijdrage voor veel gezinnen gerelateerd aan het netto gezinsinkomen. Een stijging van het netto gezinsinkomen met f 100 per maand gaat voor f 25 op aan een hogere ouderbijdrage. Dit remt de arbeidsparticipatie. Door dit tarief te verlagen stijgt de marginale beloning van werken. Vooral gehuwde vrouwen met kinderen zullen het aantrekkelijk vinden om meer uren te gaan werken, omdat deze groep het meest gevoelig is voor veranderingen in het uurloon. Echter, ook kostwinners zullen iets meer arbeid gaan aanbieden, omdat thuis oppassen minder loont.
De effecten zijn iets minder gunstig als de extra subsidie wordt aangewend om het aantal gesubsidieerde kinderopvangplaatsen te vergroten (bij een gelijkblijvende subsidie per plaats). De reden is dat de stijging van de marginale opbrengst van werken in dat geval minder groot is. Ook leidt de uitbreiding van het aantal gesubsidieerde kinderopvangplaatsen er in sterkere mate toe dat ouders relatief goedkope informele kinderopvang vervangen door formele kinderopvang.
Uit een gevoeligheidsanalyse blijkt dat de positieve effecten van subsidies op kinderopvang afnemen als het arbeidsaanbod van gehuwde vrouwen minder gevoelig is voor veranderingen in de netto opbrengst van werken. Ook is de effectiviteit lager wanneer de extra subsidies tot hogere looneisen van werknemers in de sector van de gesubsidieerde kinderopvang leiden. Het gunstig effect op de werkloosheid verdwijnt eveneens als wordt aangenomen dat de extra subsidie op kinderopvang geen stimulans biedt voor loonmatiging. In dat geval is ook de doorwerking op het overheidsbudget minder positief en verdient de subsidie zich niet terug.

Lees ook het bijbehorende persbericht.

Voorstanders van dit beleid beweren dat het een belangrijk instrument is om de arbeidsparticipatie van vrouwen met kinderen te stimuleren. Aan de andere kant zijn tegenstanders van mening dat het verhogen van de subsidies voor kinderopvang alleen substitutie van informele naar formele kinderopvang stimuleert zonder dat dit leidt tot veel extra arbeidsaanbod. Om na te gaan wat de arbeidsmarktseffecten zijn van kinderopvang subsidies, presenteert dit onderzoeksmemorandum een model voor de kinderopvang in Nederland. Het model is opgenomen in MIMIC, het toegepast algemeen evenwichtsmodel van het CPB.

Simulatieresultaten laten zien dat niettegenstaande death weight losses door substitutie van informele door formele kinderopvang, een verhoging van de subsidies in de kinderopvang efficiënter is dan een algemene verlaging van het tarief van de inkomstenbelasting. De verklaring is dat kinderopvang subsidies ten goede komen aan mensen met een relatief hoge arbeidsaanbodelasticiteit. Omdat alleen werknemers profiteren van de kinderopvang subsidies, verlaagt dit beleid bovendien de vervangingsratio. Bezetten meer hooggeschoolde werknemers eenvoudige banen in slechte tijden?

Dit is een Engelstalige publicatie.

Auteurs

Johan Graafland

Lees meer over