19 maart 2008

Centraal Economisch Plan (CEP) 2008

Centraal Economisch Plan 2008: Economie met twee gezichten

Persbericht
De economische situatie in 2007 had veel weg van een januskop. Enerzijds groeide de Nederlandse economie vorig jaar zeer voorspoedig, met 3,5%. Anderzijds openbaarden zich de eerste verschijnselen van ernstige problemen op de financiële markten.

Lees ook de achterliggende CPB Memoranda, 'Arbeidskosten per eenheid product Nederlandse verwerkende industrie CEP 2008' en 'Investeringen in woningen'

Deze problemen zullen hun uitwerking op de reële economie hebben, maar desondanks ligt de verwachte productiegroei met 2¼% dit jaar en 1¾% volgend jaar in de buurt van de Nederlandse potentiële groei.

De groeivertraging is vooral het gevolg van de - mede onder invloed van de kredietcrisis - afzwakkende wereldhandel, waardoor de export zich minder uitbundig ontwikkelt. Volgend jaar trekt de wereldhandel naar verwachting weer wat aan, en in het spoor daarvan de uitvoer. Dan zijn het echter de binnenlandse bestedingen die langzamer groeien, zodat per saldo de economische groei verder terugvalt. De onrust op de internationale financiële markten levert extra onzekerheid op voor de raming.

Dit zijn enkele hoofdlijnen uit het Centraal Economisch Plan 2008 dat het Centraal Planbureau (CPB) vandaag openbaar heeft gemaakt.

Internationale economische groei vertraagt
De Amerikaanse economie groeide in 2007 met 2,2%. Ondanks de aanhoudende uitvoerstijging en expansief macro-economisch beleid zal de groei dit jaar naar verwachting terugvallen tot een magere 1%. Dit komt vooral door de scherpe daling in de woninginvesteringen. Bovendien zal de consumptiegroei worden gedempt door lagere huizenprijzen, de verslechtering van de arbeidsmarktsituatie en aanscherping van kredietvoorwaarden. De economische groei is dit jaar bijna volledig het gevolg van overloop: in de loop van 2008 neemt het BBP nauwelijks toe ten opzichte van het laatste kwartaal van 2007; in de eerste twee kwartalen neemt het BBP wellicht zelfs af ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Toch betekent dit voor het hele jaar nog een groei, vergeleken met het BBP over heel 2007, omdat het BBP in de eerste kwartalen van vorig jaar nog lager was.
Door de oplopende prijzen van olie en voeding blijft de inflatie aanzienlijk. In 2009 krabbelt de Amerikaanse economie naar verwachting voorzichtig uit het conjuncturele dal.

In het eurogebied zal de economische groei dit jaar naar verwachting 1½% bedragen. De doorwerking - via de buitenlandse handel - van de zwakkere Amerikaanse economie speelt hierbij een grote rol. Andere belangrijke oorzaken van de groeivertraging zijn een verdere verslechtering van de prijsconcurrentiepositie door de sterkere euro, een krapper kredietbeleid van Europese banken en negatieve vertrouwenseffecten van de huidige financiële crisis voor bedrijven en consumenten. Daar komt bij dat ook in enkele eurolanden de hausse op de huizenmarkt voorbij is. In 2009 trekt de economische groei naar verwachting enigszins aan. In de prognose wordt uitgegaan van een gemiddelde wisselkoers in 2008 en 2009 van 1,45 dollar per euro. Voor dit en volgend jaar wordt gerekend met een gemiddelde olieprijs van 87 dollar per vat Brent.

Nederlandse economie groeit komende jaren minder hard
In de tweede helft van 2007 groeide de Nederlandse economie met meer dan 4%. Het gevolg van deze gunstige realisatiecijfers in de tweede helft van vorig jaar is dat er een flinke basis ligt onder de groei die dit jaar zal worden gemeten. Naar verwachting zal de economische groei in 2008, ondanks een afzwakkende wereldhandel, 2¼% bedragen. Voor 2009 wordt een verdere terugval in de economische ontwikkeling voorzien. De wereldhandel en de Nederlandse uitvoer trekken dan iets aan, maar de particuliere consumptie en de investeringen laten juist een groeivertraging zien.

Aardgasproductie schommelt sterk
De gasproductie heeft een groot aandeel in het specifieke kwartaalpatroon van vorig jaar. Terwijl in de eerste helft van 2007 het productievolume van de delfstoffenwinning 20% lager was ten opzichte van de overeenkomstige periode een jaar eerder, gold dat deze in de tweede helft juist ruim 30% hoger lag. Daarmee heeft het aardgas, via de overloop, een groot effect op de geraamde economische prestatie in 2008. Als de sectoren delfstoffenwinning en openbaar nut buiten beschouwing blijven, vertonen de BBP-kwartaalgroeicijfers een veel vlakker patroon.

Spanning blijft
Hoewel de economie naar verwachting dit en volgend jaar wat minder presteert dan in de afgelopen jaren, betekent dit niet dat de spanning in de economie meteen afneemt. De output gap, het verschil tussen het feitelijke en het evenwichtige productieniveau, bedraagt waarschijnlijk 2% in 2008. Dat is fors hoger dan de -1¼% in 2003, de laagste waarde in de afgelopen jaren. Pas komend jaar, als de BBP-toename nog wat verder vertraagt, zal de output gap kleiner worden.

De spanning komt met name tot uiting via de arbeidsmarkt. De werkloosheid daalt dit jaar door tot net boven de 300 000 personen, om volgend jaar iets toe te nemen. Dit betekent dat ongeveer 4% van de beroepsbevolking werkloos is, ruim minder dan de geschatte evenwichtswerkloosheid van 5%.

Stijgende lonen en oplopende inflatie
De contractlonen zullen dit jaar naar verwachting stijgen met 3¼%. Volgend jaar bedraagt de geraamde toename zelfs 3¾%. Naast de lage werkloosheid speelt ook prijscompensatie een belangrijke rol in de loonstijging. De inflatie neemt volgens de prognose toe tot 2½% dit jaar en 2¾% volgend jaar. Vooral in de tweede helft van 2008 zal de inflatie gaan oplopen. Huren, energieprijzen, de vliegbelasting en hogere accijnzen drijven het prijspeil vooral dan op. Het grootste deel van de oploop van de inflatie dit jaar komt echter voort uit de hogere kosten voor de productiefactoren: de arbeidskosten per eenheid product en de kapitaalkosten lopen aanzienlijk op. Volgend jaar dragen de btw-verhoging van 19 tot 20% en de accijnsverhoging op alcohol bij aan de inflatie, zodat die ook aan het begin van 2009 op een hoog niveau zal liggen. Pas vanaf het derde kwartaal van dat jaar neemt de inflatie naar verwachting af.

Consumptie blijft toenemen
De consumptiegroei wordt voor dit jaar geraamd op 2%. Gecorrigeerd voor het vervangen van de no-claimteruggave in de zorgverzekering door een eigen risico, vermindert deze tot 1½%. Het reëel beschikbaar gezinsinkomen stijgt weliswaar minder snel dit jaar, maar dat is pas met enige vertraging terug te zien in de consumptieve bestedingen. Wel drukken de afgenomen huizenprijsstijging en de recente daling van de aandelenkoersen de consumptie. Voorts is in de raming rekening gehouden met een bescheiden positief anticipatie-effect als reactie op de btw-verhoging in 2009. Dit anticipatie-effect drukt tegelijkertijd de consumptiegroei voor komend jaar. Naar verwachting komt die groei uit op 1%. Het reëel beschikbaar gezinsinkomen stijgt volgend jaar waarschijnlijk een ½%-punt harder dan dit jaar, maar ook hier geldt dat de consumptie daar vertraagd op reageert.

Investeringsgroei vlakt af
De totale bedrijfsinvesteringen groeien dit jaar naar verwachting met iets meer dan 7%, tegenover 6,2% vorig jaar. Volgend jaar volgt een terugval. Geschoond voor niet-conjunctuurgevoelige investeringen, zoals in vliegtuigen en energieprojecten, vertraagt de groei van de investeringen dit jaar al, terwijl er volgend jaar naar verwachting zelfs een daling van 3½% zal zijn. Dit is vooral het gevolg van de geringere productiegroei in de marktsector. Tevens drukken oplopende arbeidskosten en hogere rentelasten de winsten, waardoor investeringen minder makkelijk te financieren zijn. Ook de toegenomen voorzichtigheid van banken bij het verstrekken van kredieten bemoeilijkt de financiering van investeringen.

Minder uitvoergroei
De groei van de in Nederland geproduceerde uitvoer halveert dit jaar naar verwachting zowat: tegenover de toename van 4% in 2007 staat een toename met slechts 2½% in 2008. In 2009 vindt waarschijnlijk een licht herstel plaats. Dit groeiprofiel valt samen met dat van de relevante wereldhandel. Naast de wereldhandel speelt ook de prijsconcurrentiepositie een rol in de ontwikkeling van de uitvoer. Onder invloed van een dure euro en een ongunstige ontwikkeling van de arbeidskosten per eenheid product verslechtert de prijsconcurrentiepositie dit en volgend jaar. Overigens neemt, zoals de laatste jaren gebruikelijk is, de wederuitvoer aanzienlijk sneller toe dan de binnenslands geproduceerde uitvoer.

Verbetering EMU-saldo door aardgasbaten en conjunctuur
Het EMU-saldo voor 2007 wordt geraamd op 0,6% BBP. Naar verwachting loopt het overschot dit jaar op naar 1,1% BBP, om volgend jaar zelfs uit te komen op 1,4% BBP. De belangrijkste achterliggende oorzaken zijn de hoge belastinginkomsten als gevolg van de gunstige economische ontwikkeling en, onder invloed van de hoge olieprijs, sterk toegenomen aardgasbaten. Geschoond voor de conjunctuur, de gasbaten en de rentelasten op de staatsschuld verslechtert het begrotingssaldo dit en volgend jaar juist.

Goed functionerende markten bevorderen productiviteit
Een speciaal onderwerp in dit Centraal Economisch Plan gaat in op de merites van marktordenings- en concurrentiebeleid voor de welvaart in ons land. Sinds 1975 is in tal van sectoren de marktwerking verbeterd. Nederland staat daarin niet alleen. In veel OESO-landen heeft marktwerkingsbeleid ertoe geleid dat de concurrentie tussen aanbieders is toegenomen. De Verenigde Staten en Groot-Brittannië liepen daarin voorop, maar de laatste 10 jaar is ook in Frankrijk en Duitsland de marktwerking gestimuleerd. Theoretisch staat niet bij voorbaat vast of meer concurrentie bijdraagt aan een hogere productiviteitsstijging en daarmee aan een hogere welvaart. Weliswaar dwingt concurrentie bedrijven om meer te investeren in innovatie, omdat zij anders het onderspit delven in de wedloop met hun concurrenten. Als de concurrentie echter te hevig is, dan komen de bedrijfswinsten zozeer onder druk te staan dat innovatie de moeite niet meer loont. Empirisch onderzoek voor Groot-Brittannië laat echter zien dat in de praktijk veelal het eerste effect dominant is. Bovendien zijn de effecten van concurrentie op de productiviteitsgroei in de desbetreffende bedrijfstak verrassend groot. In diverse bedrijfstakken heeft meer marktwerking ook in Nederland geleid tot meer productiviteitsstijging. Marktordeningsbeleid heeft dan ook bijgedragen aan de toename van de productiviteitsgroei sinds 1990.

Het Centraal Economisch Plan 2008, ISBN 978-90-12-12776-9, is vanaf 4 april 2008 in gedrukte versie te bestellen bij:

Sdu Servicecentrum Uitgeverijen Postbus 20014 2500 EA Den Haag Tel. 070-3789880 Fax: 070-3789783

De prijs bedraagt: 32,- euro

In deze publicatie worden de economische vooruitzichten voor het lopende en het komende jaar gepresenteerd.

Lees ook het bijbehorende persbericht en de achterliggende CPB Memoranda 'Arbeidskosten per eenheid product Nederlandse verwerkende industrie CEP 2008' en 'Investeringen in woningen'

Downloads

13 februari 2008

Arbeidskosten per eenheid product Nederlandse verwerkende industrie CEP 2008

In paragraaf 2.3 van het CEP 2008 wordt de relatieve ontwikkeling van de arbeidskosten per eenheid product in de Nederlandse verwerkende industrie besproken.

Deze indicator verschaft inzicht in de ontwikkeling van de prijsconcurrentiepositie van Nederlandse exportproducten. In dit memo wordt de ontwikkeling van de arbeidskosten per eenheid product in Nederland en van de concurrenten meer gedetailleerd besproken.

Behorend bij: Centraal Economisch Plan 2008.

Auteurs

13 maart 2008

Investeringen in woningen

De investeringen in woningen1 zijn in 2007 met 4½% toegenomen, even veel als het jaar daarvoor.

De groei werd beperkt door een terugval in het volume van de overdrachtskosten als uitvloeisel van een geringer aantal verkopen van bestaande woningen. Exclusief de overdrachtskosten is de toename 6%. Deze ontwikkeling van de investeringen vertaalde zich onder meer in een stijging van het aantal gereedgekomen nieuwbouwwoningen met 3 600.

In dit memorandum wordt een onderbouwing gegeven van de ontwikkeling van de investeringen in woningbouw zoals geraamd in het Centraal Economisch Plan 2008.

Downloads

Investeringen in woningen
Engels, Pdf, 28 KB

Auteurs

Its Siccama

Lees meer over