10 januari 2014

De effecten van overheidsuitgaven: de rol van overheidsfaillissementsrisico en het wisselkoersregime

Met behulp van een eenvoudig nieuw-Keynesiaans model onderzoeken wij de effecten van expansief begrotingsbeleid ingeval de overheid failliet kan gaan. Onze resultaten laten zien dat het effect van expansief begrotingsbeleid op het bbp in dat geval juist groter is onder een flexibele dan onder een vaste wisselkoers.
No title

Het traditionele Keynesiaanse model voorspelt dat expansief begrotingsbeleid in een kleine open economie een groter effect heeft op het bruto binnenlands product (bbp) onder een vaste dan onder een flexibele wisselkoers. Onder flexibele wisselkoersen is er namelijk sprake van zogenaamde ‘verdringingseffecten’ op investeringen door een toename van de rentevoet, terwijl onder vaste wisselkoersen een stijging van de rente niet mogelijk is, waardoor verdringingseffecten uitblijven. Wanneer deze traditionele visie wordt gevolgd, betekent dit voor een kleine open economie als de Nederlandse dat de effectiviteit van begrotingsbeleid met de invoering van de euro is toegenomen.

Dit model houdt echter geen rekening met de mogelijkheid dat de overheid failliet kan gaan. Met behulp van een eenvoudig nieuw-Keynesiaans model onderzoeken wij de effecten van expansief begrotingsbeleid wanneer de overheid wel failliet kan gaan. Onze resultaten laten zien dat het effect van expansief begrotingsbeleid op het bbp in dat geval juist groter is onder een flexibele dan onder een vaste wisselkoers. De belangrijkste reden hiervoor is dat expansief begrotingsbeleid het faillissementsrisico van de overheid vergroot. Dit leidt vervolgens tot een verkrapping van de particuliere kredietmarkt en een verlaging van de particuliere consumptie. Deze negatieve effecten van expansief begrotingsbeleid worden onder flexibele wisselkoersen gecompenseerd door een depreciatie van de wisselkoers en (als gevolg daarvan) een toename van de export. Depreciatie is echter niet mogelijk onder vaste wisselkoersen. De resultaten die uit ons onderzoek naar voren komen, laten zien dat onder vaste wisselkoersen het effect van expansief begrotingsbeleid op het bbp zelfs negatief kan zijn. Dit duidt op mogelijke positieve inkomenseffecten van overheidsbezuinigingen. Het is belangrijk te vermelden dat deze positieve effecten slechts opgaan als de rente op staatsobligaties substantieel stijgt en de condities waaronder de particuliere sector kan lenen, verslechteren zodra de staatsschuld toeneemt. Overheidsbezuinigingen die de staatsschuld doen verlagen, kunnen zodoende de economie stimuleren via een verbetering in de condities op de kredietmarkten.

Het model dat wij presenteren, is een gestileerde versie van de werkelijkheid. Het mechanisme dat wordt geduid is nieuw en volgt de suggestie van De Grauwe (2012) dat een flexibele wisselkoers een stabiliserend effect op het bbp kan hebben als de overheidsfinanciën er slecht voorstaan. Voor een uitgebreide beleidsanalyse en de precieze gevolgen voor kleine open economieën is vervolgonderzoek noodzakelijk.

Auteurs

Jasper Lukkezen
Dennis Bonam (VU en Tinbergen)

Lees meer over