Economische effecten van verschillende vormen van prijsbeleid voor het wegverkeer

De analyse dient ter ondersteuning van de gedachtevorming binnen het Nationaal Platform Anders Betalen voor Mobiliteit (ABvM) en ter voorbereiding van PKB deel III van de Nota Mobiliteit.

De varianten van prijsbeleid zijn aangedragen door het Nationaal Platform ABvM. Voor de economische analyse maakt het CPB gebruik van de verkeerskundige effecten zoals berekend door de Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) en de milieueffecten zoals berekend door het Milieu en Natuurplanbureau (NMP). Op onderdelen kon het CPB gebruik maken van deelstudies uitgevoerd door de bureaus CE en ECORYS. Een werkgroep van het Ministerie van VenW heeft de uitvoeringskosten geraamd. Deze CPB Notitie is de samenvatting van het eindrapport dat medio mei beschikbaar komt.

De onderzochte vormen van prijsbeleid kunnen globaal in twee groepen worden ingedeeld: 1) specifieke heffingen, die gelden op een beperkt aantal plaatsen en tijdstippen 2) vlakke heffingen over elke gereden kilometer. Deze heffingen zijn bekeken op hun merites als reguleringsinstrument (doorstroming verkeer, milieu) en als financieringsinstrument. Daarnaast is ook aandacht besteed aan inkomenseffecten voor groepen gezinnen en bedrijven.

Uit het onderzoek blijkt dat bestrijding van de congestie vooral gebaat is bij een combinatie van aanleg van extra wegcapaciteit op plaatsen waar dat niet al te duur is en specifieke heffingen op drukke plaatsen waar aanleg van wegen wel erg duur is. Aanleg is duur op plaatsen waar natuurlijke barrières overwonnen moeten worden, en in stedelijke gebieden waar de ruimte schaars is en waar de kosten van een goede luchtkwaliteit hoog zijn. Specifieke heffingen, geheven over niet meer dan 5% van alle gereden kilometers, kunnen daar uitkomst brengen, maar ze vereisen wel een zorgvuldige vormgeving. Vlakke heffingen over elke in Nederland gereden kilometer blijken daarentegen minder efficiënt te zijn.