10 oktober 2017

Welvaartsgewichten in kosten-batenanalyse: van theorie naar praktijk

In de praktijk van kosten-batenanalyse over de hele wereld worden de baten opgeteld onafhankelijk van wie deze ontvangen en of zij bijvoorbeeld rijk of arm zijn. Dit spoort niet met basis-economische principes, zoals afnemend marginaal nut van inkomen en ongelijkheidsaversie. Dit paper benadrukt dat als herverdelingseffecten belangrijk zijn voor een beleidsmaatregel, de netto baten in principe moeten worden opgeteld op basis van een welvaartsgewogen kosten-batenanalyse.

Voor een dergelijke analyse zijn diverse bouwstenen nodig, namelijk marginale welvaartsgewichten, normalisatie van de gewichten en een boekhouding van wie profijt heeft, en daarnaast nog een analyse van de herverdelingseffecten. Dit wordt geïllustreerd met een case studie over kinderopvangsubsidies in Nederland. Geconcludeerd wordt dat nationale richtlijnen over keuze van de welvaartsgewichten, normalisatie en praktische uitwerking nodig zijn om te experimenteren met welvaartsweging in de praktijk van kosten-batenanalyses. Een andere conclusie is dat alhoewel welvaartsgewogen kosten-batenanalyse vanuit theoretisch perspectief aantrekkelijk is, de praktische toepassing hiervan veel problemen oplevert, zoals veel extra analyse en data, kans op misinterpretaties en misbruik, afleidend van het kernprobleem en mogelijk zelfs ondermijning van de politieke steun voor het gebruik van kosten-batenanalyse. Het paper sluit af met een overzicht van andere manieren waarop inkomensherverdelingseffecten kunnen worden getoond in een kosten-batenanalyse, zoals een overzicht van koopkrachteffecten. Als deze onvoldoende worden geacht voor goed geïnformeerde besluitvorming, kan daarnaast worden overwogen welvaartsgewichten te gebruiken voor kosten-batenanalyse van maatregelen met grote herverdelingseffecten.

Auteurs

Thomas van der Pol
Gerbert Romijn