Weinig beleidsterreinen die zo met verandering te maken hebben als de zorg. Stijgende kosten en de vergrijzing vragen om beleidsoplossingen, zoals concurrentie tussen ziekenhuizen en een veranderende positie van zorgverzekeraars. Het CPB heeft daarom sinds een aantal jaren een speciaal onderzoekprogramma 'zorg'.
In het programma zorg staat de hervorming van het Nederlandse zorgstelsel centraal. Hoe kunnen we een kwalitatief goede en toegankelijke zorg leveren tegen aanvaardbare kosten? Het gaat daarbij om zorg binnen het kader van de Zorgverzekeringswet (Zvw), Wet Langdurige Zorg (Wlz) en Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) inclusief jeugdzorg. We gaan vooral in op vragen uit actuele beleidsdiscussies, zoals vragen over concurrentie tussen zorgaanbieders, over de rol van zorgverzekeraars in het zorgstelsel, over de manier waarop de langdurige zorg is georganiseerd en over de houdbaarheid van het zorgstelsel op lange termijn.
Activiteiten binnen het programma Zorg vinden vaak in samenwerking plaats met andere onderzoeksinstellingen. Zo is er de afgelopen jaren in Nederland samengewerkt met Autoriteit Consument en Markt (ACM), Celsus Academie, Erasmus Universiteit, Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), Universiteit van Amsterdam (UvA), Universiteit van Tilburg (UvT), RIVM en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), en in het buitenland met Harvard Medical School en diverse Europese partners in het onderzoeksproject ANCIEN.
Het CPB maakt twee keer per jaar een raming van de inkomsten en uitgaven van de collectieve zorgverzekeringen op korte termijn die worden gepubliceerd in de CEP en de MEV. Daarnaast maken we eens in de vier jaar een raming voor de middellange termijn. De gebruikte ramingsmethodologie is in een achtergronddocument beschreven. De laatste middellange termijnraming voor de zorg is opgenomen in Middellangetermijnverkenning 2018-2021. Regelmatig verschijnen er analyses en evaluaties van het beleid in de zorg. De bekendste hiervan is het doorrekenen van verkiezingsprogramma’s.
Het onderzoeksprogramma “Doelmatigheidsagenda voor de zorg”, dat mede wordt gefinancierd door het Ministerie van VWS, loopt van 2015 tot en met 2017. De centrale vraag is hoe de zorgverlening in Nederland beter en goedkoper kan. Het onderzoeksprogramma biedt inzicht in de vraag waar mogelijke stappen naar grotere doelmatigheid in de toekomst kansrijk zijn. Het onderzoek bestaat uit zowel kwalitatief als empirisch onderzoek. Doordat er in de laatste jaren steeds meer goede microdata beschikbaar is gekomen, is er in de toekomst ook beter onderzoek mogelijk naar doelmatigheid in de zorg. Er zijn al verscheidene onderzoeksrapporten verschenen op het gebied van de curatieve en langdurige zorg, die u hieronder kunt raadplegen.
Het programma Zorg werkt bij dit project samen met het CPB-programma ‘Decentrale Overheden’. Decentrale overheden spelen een belangrijke rol in het aanbod van publieke voorzieningen en met de decentralisaties op het sociaal domein krijgen ze er een aantal substantiële taken bij. Het programma Zorg concentreert zich hierbij vooral op taken die spelen rondom de zorg. Een recente publicatie is “Keuzeruimte in de langdurige zorg”, een onderzoek dat het CPB samen met het SCP heeft uitgevoerd. Meer informatie over het onderzoek is te vinden op ‘Decentrale Overheden’.
Samen met buitenlandse partners heeft het CPB gewerkt aan het Europese onderzoeksproject ANCIEN. Samen met 20 partners uit de Europese Unie is gekeken naar de manier waarop de langdurige zorg voor ouderen in de verschillende Lidstaten is georganiseerd. Bij het modelleren is speciale aandacht besteed aan vier landen die representatief zijn voor verschillende type systemen van langdurige zorg: Duitsland, Nederland, Spanje en Polen. Het project is gestart in 2009 en werd in 2013 afgerond. Alle informatie en rapporten zijn te vinden via de ANCIEN-website.
Samen met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het Tilburg Law and Economics Center (TILEC) organiseren we jaarlijks een Health Policy Workshop over ordeningsvraagstukken in de zorg. De workshop vindt wisselend plaats op de NZa en het Ministerie van VWS. De laatste Health Policy Workshop vond plaats op 8 December 2016. Op deze workshop trad Joe Newhouse van de Harvard Univeriteit op, een gerenommeerde internationale gezondheidseconoom.
Het CPB heeft op verzoek van PVV, GroenLinks, SP, PvdA, 50PLUS, DENK, SGP en FVD het actieprogramma ‘Werken in de zorg’ geanalyseerd. Naast de budgettaire effecten komen ook de programma-effecten (het effect op de werkgelegenheid in de zorg) van het actieprogramma aan bod.
CPB Notitie | 10 juli 2018
10 pagina's | pdf document, 733.3 KB
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft nieuwe cijfers ontvangen over de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Op verzoek van het ministerie heeft het Centraal Planbureau daarom de budgettaire effecten van het abonnementstarief in de Wmo opnieuw berekend.
CPB Notitie | 1 juni 2018
6 pagina's | pdf document, 863.6 KB
In deze studie gaan we na of gereguleerde concurrentie de prijsvariatie in de ziekenhuiszorg heeft beperkt.
CPB Discussion Paper 378 | 29 maart 2018
24 pagina's | pdf document, 2.9 MB
Het CPB heeft samen met het SCP onderzoek gedaan naar het prijsgedrag op de markt voor huishoudelijke hulp. Deze vorm van thuishulp werd met de invoering van de Wmo 2007 een van de eerste ondersteuningstaken die onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid gevallen zijn.
CPB Discussion Paper 373 | 8 februari 2018
24 pagina's | pdf document, 480.6 KB
Momenteel is er discussie over de hoogte en de vormgeving van eigen betalingen. Deze studie sluit aan bij de huidige discussie door de effecten van de no-claimkorting en van het verplicht eigen risico op zorguitgaven te meten.
CPB Discussion Paper 367 | 7 december 2017
60 pagina's | pdf document, 1.5 MB
