Interactie Milieubeleidsinstrumenten met het ETS
Moet de inzet van deze instrumenten soms begrepen worden vanuit de wens om andere doelstellingen te realiseren, zoals het ondersteunen van duurzame innovatie of het verbeteren van de energievoorzieningszekerheid? Zo ja, wat weten we over de effectiviteit van deze instrumenten in termen van die andere doelstellingen? En wegen de baten van die doelstellingen op tegen de kosten om ze te realiseren? De focus van deze notitie ligt primair op het begrijpelijk maken van het afwegingskader waarbinnen het mogelijk is om milieubeleidsinstrumenten op hun merites te beoordelen. Het is dus niet de bedoeling om een volledige lijst van aanvullende milieubeleidsinstrumenten te doorlopen en ook niet om een definitief oordeel te geven over specifieke milieubeleidsinstrumenten. Een aantal dingen doet deze notitie daarom niet. Zo is er geen uitputtende behandeling van alle milieubeleidsinstrumenten die in de afgelopen jaren de revue hebben gepasseerd. In plaats daarvan brengen we het afwegingskader in kaart door een aantal ‘karakteristieke’ milieubeleidsinstrumenten te analyseren. Ook is er geen uitputtende behandeling van alle mogelijke doelstellingen of vormen van marktfalen die een rol kunnen spelen. Omwille van de omvang van de notitie beperken we ons namelijk tot twee andere doelstellingen, namelijk kennisspillovers en voorzieningszekerheid. Dit stelt ons in staat om de complexiteit van deze notitie binnen de perken te houden, maar betekent tegelijkertijd dat men voorzichtig moet zijn om puur op basis van deze notitie beleidsconclusies te trekken. Ook de algemene afweging tussen een emissiehandelssysteem en CO2-belasting valt buiten het bestek van deze notitie, niet in de laatste plaats omdat de focus van deze notitie primair ligt bij de interactie van andere milieubeleidsinstrumenten met het emissiehandelssysteem. Een volledige afweging tussen een CO2-belasting en een emissiehandelssysteem zou deze discussie onnodig vertroebelen, omdat dan behalve naar verschillen in interactie ook gekeken moet worden naar het effect van deze keuze op transactiekosten en de mogelijkheid c.q. wenselijkheid van eenvoudige compensatie door middel van grandfathering. De afweging tussen een CO2-belasting en een emissiehandelssysteem wordt daarnaast beïnvloed door de vraag of het maatschappelijk gezien beter is om het prijsrisico verbonden aan een emissiehandelssysteem of het volumerisico verbonden aan een CO2-belasting te dragen (Weitzman, 1974).
Achtereenvolgens bespreekt deze notitie eerst enkele kenmerken van het ETS om vervolgens een overzicht te geven van de belangrijkste doelstellingen die van belang zijn bij de inzet van aanvullende milieubeleidsinstrumenten. De notitie sluit af met een analyse waarin de interactie tussen het ETS en enkele karakteristieke milieubeleidsinstrumenten wordt toegelicht om vervolgens de vraag te stellen of de inzet van deze milieubeleidsinstrumenten wellicht vanuit andere doelstellingen begrepen kan worden.