Nieuwe inzichten over multipliers overheidsbestedingen

Kan de overheid de conjunctuur stabiliseren? Dat is een belangrijke vraag voor macro-economen. Het effect van overheidsbestedingen op de economie wordt gemeten via de zogeheten multiplier: dit is de procentuele verandering in het bruto binnenlands product na een verandering in de overheidsbestedingen. In deze publicatie actualiseren we de inzichten uit de literatuur over multipliers. We bespreken twee belangrijke empirische bevindingen: multipliers zijn groter tijdens recessies dan buiten recessies (conjunctuurafhankelijk) en multipliers van bezuinigingen zijn groter dan van extra overheidsbestedingen (asymmetrisch).

Uit de (internationale) empirische literatuur blijkt dat multipliers buiten recessies tussen de -0,3 en de 2,2 liggen, terwijl zij tussen de 0,5 en 4,5 zijn tijdens recessies. Wanneer we inzoomen op de multiplier van bezuinigingen, ligt deze buiten recessies tussen de 0 en de 1,6, terwijl deze tijdens recessies tussen de 1 en 2,7 ligt. Deze verschillen zijn vermoedelijk het gevolg van twee kanalen. Ten eerste, dalingen in lonen en prijzen verlopen trager dan stijgingen. Ten tweede, meer gezinnen en bedrijven krijgen te maken met kredietbeperkingen tijdens recessies. Voor beide kanalen is er bewijs dat dit ook voor Nederland geldt.

Deze publicatie is geen evaluatie van het Nederlandse begrotingsbeleid. De discussie of er bezuinigd moet worden of niet, kan niet vernauwd worden tot asymmetrische multipliers: hier kunnen ook andere overwegingen een rol spelen, zoals de houdbaarheid van de staatsschuld. Verder geldt dat het in de praktijk lastig is om de uitvoering van beleid goed te timen.