Over de top
De werkloosheid loopt dan ook licht op, maar blijft evenals dit jaar laag. Deze ontwikkeling, tezamen met een inflatie die oploopt tot 2¾% in 2008 en 3½% in 2009, draagt bij aan een grotere loonstijging. Naar verwachting daalt de koopkracht van huishoudens dit jaar in doorsnee met ¼%. De opgelopen aardgasbaten zorgen dit en volgend jaar voor een fors begrotingsoverschot.
Economische groei valt terug
Gedurende het derde en vierde kwartaal van 2007 groeide de Nederlandse economie met meer dan 1% van kwartaal op kwartaal. Dit legt een stevige bodem onder de groei in 2008. De economische groei voor dit jaar wordt mede hierdoor geraamd op 2¼%. De kwartaal-op-kwartaalontwikkeling is dit jaar echter een stuk minder rooskleurig. Dat blijkt ook uit het voorlopige realisatiecijfer voor de BBP-groei in het eerste kwartaal van 2008: ten opzichte van het vierde kwartaal van 2007 nam de productie slechts toe met 0,2%. De belangrijkste oorzaak van de economische teruggang is het vertragen van de wereldhandelsgroei, waardoor de export beduidend minder snel toeneemt. Voor het komende jaar wordt op jaarbasis een verdere terugval van de economische ontwikkeling voorzien. Het zijn dan vooral de binnenlandse bestedingen, in het bijzonder de investeringen, die zorgen voor de groeivertraging.
Onzekerheden blijven groot
De onzekerheid over de gevolgen van de kredietcrisis is nog steeds groot, zowel wat betreft de gevolgen voor de financiële markten, als voor de doorwerking op de economische groei. Ook de ontwikkeling van de grondstoffenprijzen en de mate waarin deze doorwerken op de consumentenprijzen, en de reactie van de lonen op de stijgende inflatie introduceren extra onzekerheid in de huidige raming.
Bedrijven investeren minder
Geschoond voor niet-conjunctuurgevoelige investeringen, zoals energieprojecten en de aankoop van vliegtuigen, valt de geraamde groei van de investeringen dit jaar aanzienlijk lager uit dan de 11,2% groei die het afgelopen jaar werd gerealiseerd. In 2009 dalen de conjunctuurgevoelige investeringen zelfs.
De geraamde groeivertraging in 2008 en de daling in 2009 zijn vooral het gevolg van de teruglopende productiegroei. Die terugval maakt uitbreiding van de productiecapaciteit minder noodzakelijk. Verder nemen de winsten van bedrijven in beide jaren af als gevolg van oplopende arbeidskosten, wat het minder makkelijk maakt investeringen te financieren. Dit geldt des te meer, omdat banken door de onzekerheid op de internationale financiële markten minder snel geneigd zijn krediet te verlenen.
Consumptie groeit nauwelijks
Huishoudens consumeren dit jaar naar verwachting 1½% meer dan vorig jaar, toen de toename nog 2,1% bedroeg. Het groeicijfer voor 2008 is met een ½%-punt opwaarts vertekend door het vervangen van de no-claimteruggave in de zorgverzekering door een eigen risico. De vertraging van de consumptiegroei in 2008 wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de beperktere toename van het reëel beschikbare gezinsinkomen. De werkgelegenheid loopt minder snel op en het algemene prijspeil stijgt sneller. Daar weegt de nominale loonstijging niet tegen op. Komend jaar zal de particuliere consumptie volgens de prognose slechts ½% hoger zijn dan dit jaar, het laagste groeicijfer sinds 2003.
Werkloosheid blijft voorlopig laag
De werkloosheid komt dit jaar naar verwachting uit op 4% van de beroepsbevolking, ofwel ongeveer 310 000 personen. Dat is ruim lager dan de geschatte evenwichtswerkloosheid, die rond de 5% ligt. Onder invloed van de vertragende productie loopt de werkloosheid volgend jaar voor het eerst sinds juli 2005, afgezien van een eenmalige stijging in augustus 2006, weer wat op. Volgens de prognose zijn er in 2009 gemiddeld ongeveer 12 000 meer mensen werkloos dan dit jaar.
Lonen stijgen, inflatie loopt op
Onder invloed van de aanhoudend lage werkloosheid stijgen de contractlonen dit jaar naar verwachting met 3¼% en volgend jaar met 3¾%. Ook de flink oplopende consumentenprijzen hebben een opwaarts effect op de loonontwikkeling. Volgens de raming loopt de inflatie dit jaar op tot 2¾% vooral als gevolg van hogere energieprijzen en hogere indirecte belastingen. Voor 2009 wordt een verdere stijging tot 3½% verwacht, met name door de btw-verhoging van 19% naar 20% en door hogere accijnzen op alcohol.
Gecorrigeerd voor de inflatie stijgen de lonen dit jaar slechts licht. Deze reële loonstijging wordt teniet gedaan, doordat de lasten meer stijgen dan de overheidsuitgaven voor gezinnen. Per saldo daalt de koopkracht van huishoudens dit jaar naar verwachting in doorsnee met ¼%. Voor volgend jaar wordt een lichte stijging, met ¼%, voorzien.
EMU-saldo verbetert door hoge aardgasbaten
Volgens voorlopige cijfers komt het begrotingsoverschot voor 2007 uit op 0,4% BBP. Naar verwachting loopt het dit jaar op naar 1,2% BBP, om komend jaar uit te komen op 1,8% BBP. De belangrijkste oorzaak van deze overschotten is de sterke oploop van de aardgasbaten. Geschoond voor de conjunctuur, de gasbaten en de rentelasten op de staatsschuld verslechtert het begrotingssaldo in 2008 enigszins.
Matige ontwikkeling VS, eurogebied wat robuuster
Door de aanhoudende crisis op de woningmarkt en de negatieve doorwerking van de kredietcrisis op consumptie en bedrijfsinvesteringen houdt de zwakke economische ontwikkeling in de Verenigde Staten naar verwachting aan. De economische groei wordt voor dit en volgend jaar geraamd op 1%, waarbij is uitgegaan van enige versnelling van de groei in de loop van 2009.
Als gevolg van de afzwakking van de wereldeconomie, de sterkere euro, het moeizamer kunnen verkrijgen van leningen door bedrijven en de problemen op de Spaanse woningmarkt vermindert de BBP-volumegroei van het eurogebied volgens de prognose tot 1¾% in 2008 en 1¼% in 2009. Aan de langdurige daling van de werkloosheid komt dan ook een einde. Dit brengt met zich mee dat de loonstijging gematigd blijft. Door hogere olie- en voedselprijzen loopt de inflatie in 2008 naar verwachting op tot 3¼%.
De volledige CPB Nieuwsbrief 2008/2 is (gratis) beschikbaar als PDF-bestand.