19 september 2000

CPB Report: Grijze macht kan groei belemmeren door weerstand tegen technologische verandering

Vergrijzing van de bevolking kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben voor de economische groei. Door vergrijzing raakt de beroepsbevolking gemiddeld meer ervaren, wat de arbeidsproductiviteit kan bevorderen en daarmee de economische groei.

Daar staat tegenover dat technologische veranderingen de voordelen van oudere generaties (waaronder meer ervaring) teniet kunnen doen. Deze oudere generaties kunnen daarom economische groei belemmeren door barrières voor technologische veranderingen op te werpen, om zo hun gevestigde belangen te beschermen. Het CPB heeft onderzoek gedaan naar deze beide effecten van vergrijzing. Beschikbare empirische gegevens lijken erop te wijzen dat een toename van het aandeel 65-plussers in de bevolking de productiviteitsgroei belemmert. Een groter aandeel van het cohort 50-64 jarigen bevordert juist de productiviteitsgroei.

Publiekstijdschriften opereren op twee verbonden markten tegelijk

Publiekstijdschriften opereren op twee markten: de markt voor nieuws of amusement (inhoud van de bladen) en de advertentiemarkt. Onderzoekers van het CPB hebben de relaties tussen tijdschriftprijzen, advertentietarieven, oplagen en concurrentie onderzocht. De praktijk bevestigde wat op theoretische gronden al verwacht werd.

Hoe hoger de oplage van een tijdschrift, hoe lager de prijs en hoe hoger de advertentietarieven. Als er meer concurrentie is op een bepaald marktsegment, dan heeft dit gevolgen voor de advertentietarieven, maar niet voor de kioskprijzen. Omdat er geen gegevens beschikbaar zijn over de productiekosten van de verschillende tijdschriften, kan niet gezegd worden of uitgevers al dan niet hun lezers of adverteerders uitbuiten.

De tijdschriftprijzen zijn niet alleen afhankelijk van de oplage, maar ook van een groot aantal andere factoren. Het hebben van een groot aantal lezers uit de lagere inkomensgroepen heeft een drukkend effect op de tijdschriftprijs.

Tijdschriften zijn via een abonnement goedkoper dan bij aankoop in een kiosk, omdat uitgevers lezers graag een incentive geven een abonnement te nemen. Immers, door afzet aan abonnees vermindert de onzekerheid over de totale afzet. Uit het onderzoek bleek dan ook dat de tijdschriftprijs hoger wordt als het aandeel van losse verkopen in de totale afzet groter is.

Verder in CPB Report 2000/3

Bovenstaande artikelen staan in het vandaag gepubliceerde nummer van CPB Report, het Engelstalige kwartaalblad van het Centraal planbureau. In het eerste katern, de 'Economic Outlook', staan de meest recente ramingen voor de conjunctuur in binnen- en buitenland, gebaseerd op de Macro Economische Verkenning 2001 (zie CPB-Persbericht van vandaag). Andere onderwerpen in dit CPB Report zijn onder meer: de gevolgen van vergrijzing voor de collectieve lasten; transparantie op de Nederlandse pensioenmarkt gewenst; en verschillende beloningspraktijken.