Hiep hiep hoera: de MEV is 60

Verzoeken vanuit de Kamer blijken eraan te hebben bijgedragen dat het Centraal Planbureau in 1962 de eerste MEV ging publiceren naast het Centraal Economisch Plan (CEP) in het voorjaar. De eerste vier keer onder de naam Macro Economische Ramingen en daarna onder de naam Macro Economische Verkenning. Al snel overvleugelde de MEV het CEP in beleidsrelevantie. De MEV wordt veel gebruikt in de Tweede Kamer, met name in de Algemene Politieke Beschouwingen en in de Algemene Financiële Beschouwingen. 

Tijdmachine

Bladerend door oude MEV’s, allemaal beschikbaar in de onvolprezen historische collectie van CPB-publicaties, waande ik mij in een tijdmachine. Op de eerste plaats qua vormgeving, ik stel mij voor dat de eerste publicaties nog gemaakt zijn met uitknippen en aan elkaar plakken van alinea’s. De eerste jaren waren er nog geen grafieken in de MEV. Pas in de MEV1967 is er voor het eerst een grafiek, en die is naar de huidige maatstaven een heel aandoenlijke. Tegenwoordig zijn er meer en veel betere grafieken en is er een infographic om de publicatie samen te vatten. Het taalgebruik is gemoderniseerd (produktie is vervangen door productie; het woord der wordt niet meer gebruikt) maar het is nooit simpele taal geworden. 

Sinds MEV1994 zijn in de publicatie tekstkaders opgenomen om onderwerpen uit te diepen, soms met een knipoog (“Knakt Arjan Robben het herstel van de Nederlandse economie?“) maar meestal een bloedserieuze, relevante analyse. De omvang van de MEV is eerst sterk gestegen, van negentien pagina’s in MEV1962 tot 200 pagina’s aan het begin van deze eeuw, om daarna weer af te nemen tot een pagina of zeventig, de omvang die vergelijkbare publicaties in andere Europese landen ook vaak hebben. Het aantal tabellen piekte in de MEV1990 op ruim zestig en is sindsdien teruggelopen tot een stuk of vijftien. Uit de vele veranderingen blijkt dat voortdurend is gekeken naar de optimale opzet van de publicatie. 

Problemen

Op de tweede plaats waande ik mij bij het doorbladeren van de zestig MEV’s in een tijdmachine doordat alle economische problemen van de afgelopen zestig jaar de publicaties kleuren. In de jaren zestig proef je angst voor hernieuwde tekorten op de lopende rekening. Zuinigheid was troef. Het was ook de tijd van het grote en kleine monetaire beleid door De Nederlandsche Bank; met in de MEV ruime aandacht voor kredietverlening en liquiditeiten. Pas vanaf de MEV1989 is de liquiditeitsquote geen onderdeel meer van de kerngegevenstabel. In de jaren zestig worstelde de MEV met het einde aan de geleide loonpolitiek; de ene keer was de loonontwikkeling een veronderstelling voor de raming, gebaseerd op het aangekondigde loonbeleid van de regering, en de andere keer een door het CPB geraamde uitkomst van de onderhandelingen tussen werkgevers en vakbonden. 

Ook na de jaren zestig worden de MEV’s gekleurd door de dan prangende economische problemen: de oliecrisis in de jaren zeventig, de hoge werkloosheid en inflatie in de economische crisis van de jaren tachtig en in deze eeuw de kredietcrisis, de schuldencrisis en de coronacrisis. Andere crises, zoals de klimaatcrisis, die een veel langere tijdshorizon hebben dan de korte-termijnhorizon van de MEV, kwamen daarbij in andere publicaties aan de orde, van het CPB en van zusterplanbureau PBL. 

Big five topics

Er zijn in de afgelopen zestig jaar niet alleen veranderingen geweest maar ook constante elementen. De publicatie is altijd op Prinsjesdag en gaat over de korte termijn. En de big five topics bleven de big five: inkomen, productie, werkloosheid, inflatie en overheidstekort. Veel aandacht voor inkomen betekende vanaf het begin veel aandacht voor lonen en voor koopkracht. Nieuwe statistieken van het CBS maakten veel verfijningen mogelijk. Zo kon worden overgegaan van de koopkracht van slechts 1 type werknemer naar de koopkracht voor alle type huishoudens, met gedetailleerde presentaties in puntenwolken. 

Eigen vlees keuren is nooit goed, maar ik durf de stelling wel aan dat Nederland met de MEV voor de analyse en ramingen van de Nederlandse economie op korte termijn een prima figuur slaat in Europa. Net zoals in het verleden, zal de publicatie blijven veranderen. Persoonlijk vind ik het een interessant idee om de kerngegevens aan te vullen met andere brede welvaartsindicatoren, die nu al uitgebreid in publicaties van het CBS aan de orde komen. In een brief aan de Tweede Kamer hebben de planbureaus eerder dit jaar iets vergelijkbaars voorgesteld.

Beste MEV, jij bent nog lang niet aan je pensioen toe en ik wens je nog vele jaren, in voortdurende verandering inspelend op nieuwe ontwikkelingen en in effectieve continuïteit en focus op de korte termijn! 

Wim Suyker