11 januari 2022

Analyse economische en budgettaire effecten van het coalitieakkoord

Coalitieakkoord: extra geld voor beleidsprioriteiten, toename overheidstekort en schuld

Persbericht
Het coalitieakkoord van VVD,CDA, D66 en ChristenUnie verhoogt de overheidsuitgaven, onder meer aan klimaat en milieu, onderwijs, sociale zekerheid en defensie. Het CPB houdt er, mede gegeven de krappe arbeidsmarkt, rekening mee dat niet alle geplande middelen binnen de kabinetsperiode kunnen worden besteed. Per saldo geeft het akkoord een bestedingsimpuls van 26,1 mld euro in 2025. Dit blijkt uit de budgettaire en economische doorrekening van het coalitieakkoord door het Centraal Planbureau (CPB) op verzoek van de formateur.
Analyse coalitieakkoord

De doorrekening is slechts een eerste inschatting van effecten: voor een aantal maatregelen is de vormgeving nog niet of onvoldoende uitgewerkt, er zijn daarom aannames gedaan om te kunnen doorrekenen. Een andere vormgeving dan aangenomen, kan tot andere uitkomsten leiden. Voor een aantal besparingen in de zorg geldt dat het CPB verwacht dat nadere maatregelen nodig zijn om de beoogde besparing te realiseren. 

De plannen in het coalitieakkoord leiden tot een verslechtering van de overheidsfinanciën: het overheidssaldo in 2025 bedraagt -2,7% bbp. Het effect op het overheidstekort is kleiner dan de bestedingsimpuls doordat er doorwerkingseffecten optreden door hogere groei en werkgelegenheid, met name in de publieke sector. De bbp-groei ligt gemiddeld 0,5%-punt per jaar hoger dan bij ongewijzigd beleid. De werkgelegenheid bij de overheid en in het onderwijs neemt sterk toe. Als gevolg hiervan ligt de werkloosheid in 2025 0,8%-punt lager dan in het basispad. De statische koopkracht blijft in de komende kabinetsperiode in doorsnee gelijk, dat is iets gunstiger dan de licht negatieve ontwikkeling bij ongewijzigd beleid.

De kabinetsplannen laten de financiële lasten voor toekomstige generaties fors toenemen. In het coalitieakkoord is bij diverse beleidsmaatregelen aangenomen dat de uitgaven alleen tijdelijk stijgen. Het CPB acht dit niet in alle gevallen plausibel en neemt aan dat beleid dat naar de aard niet incidenteel is, structureel moet worden gefinancierd. Onder die aanname verslechtert het houdbaarheidssaldo met 2,7% bbp, de projectie van de staatsschuld in 2060 op basis van de huidige rentestructuur komt bijna 64% bbp hoger uit dan in het basispad. Ter vergelijking is ook doorgerekend wat het effect is wanneer de in het coalitieakkoord als incidenteel aangemerkte uitgaven inderdaad tijdelijk blijken te zijn. In dat geval verslechtert het houdbaarheidssaldo met 2,0% bbp, de staatsschuld in 2060 komt dan 47% bbp hoger uit. Tegenover deze hogere lasten staan overigens ook baten, omdat de effecten van  intensiveringen in bijvoorbeeld onderwijs, klimaat en milieu deels terechtkomen bij toekomstige generaties.

Noot voor de redactie: 
Voor meer informatie kunt u op achtergrondbasis contact opnemen met deze CPB-medewerkers: 

Onderwerp Contactpersoon Telefoonnummer
Algemene informatie Jeannette Duin 06 15698340
Projectleider doorrekening Diederik Dicou 06 22827239
Projectleider doorrekening Iris van Tilburg 06 31754461
Begroting, EMU-saldo en overheidsschuld Bert Smid 06 11594311
Zorg Anne-Fleur Roos 06 46365730
Macro-economische effecten Yvonne Adema 06 15011560
Koopkracht Rene Schulenberg 06 15832993
Langetermijn beleidseffecten op inkomens en inkomensverdeling Rene Schulenberg 06 15832993
Structurele werkgelegenheidseffecten (incl. effecten kinderopvang) Egbert Jongen 06 50746439
Financiële lasten voor toekomstige generaties Bert Smid 06 11594311
Onderwijs Paul Verstraten 06 55265331
Woningmarkt Rob Euwals 06 55736513
Milieu en Klimaat Peter Zwaneveld 06 15828119
Mobiliteit Rob Euwals 06 55736513

Infographic: Ontwikkeling uitgaven en lasten 2022-2025 (PDF-bestand).

Infographic: Ontwikkeling uitgaven en lasten 2022-2025

Infographic: Economische ontwikkeling 2022-2025 (PDF-bestand).

Infographic: Economische ontwikkeling 2022-2025

Contactpersonen

.

.

Contactpersonen

Lees meer over