Het model Taxus

Met Taxus raamt het CPB de belastingontvangsten van de rijksoverheid. Taxus neemt de loon- en inkomstenbelasting en de premies niet mee, die worden namelijk in Mimosi geraamd. Daarnaast bevat Taxus ook het saldo van gemeentelijke en provinciale belastingen. Hierdoor heeft Taxus alle ingrediënten aan de lastenkant van de overheidsbegroting die van belang zijn voor de bepaling van het overheidstekort (EMU-saldo) en de overheidsschuld (EMU-schuld).

Rol van Taxus bij ramingen

Taxus speelt een belangrijke rol bij de korte- en middellangetermijnramingen van het CPB. Op EMU-, kas- en transactiebasis sluit Taxus naadloos aan bij de belastingindeling in de Nationale rekeningen (NR) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Aanvullend geeft Taxus inzicht in de beleidsmatige lastenontwikkeling (blo). De blo geeft weer welke verandering in de lasten veroorzaakt wordt door beleidsmaatregelen, uitgesplitst naar de lastenontwikkeling voor gezinnen, bedrijven en het buitenland (zie dit achtergronddocument voor een definitie).

Afbakening

Taxus verwerkt de budgettaire gevolgen van (voorgenomen) fiscaal beleid en sluit aan bij de Nationale rekeningen van het CBS. Het model is niet geschikt voor het berekenen van verwachte effecten van nieuw beleid, zoals bijvoorbeeld aanpassingen in belastingtarieven. Taxus wordt dan ook niet gebruikt bij doorrekeningen zoals Keuzes in Kaart of de certificering van budgettaire ramingen. 

Vormgeving van Taxus

Iedere belastingsoort kent een vaste structuur in Taxus. Het model neemt als uitgangspunt voor de belastingopbrengsten in een gegeven jaar (t) de belastingopbrengst van het voorgaande jaar (t-1). Hierbij volgt het CPB de jaarlijkse gerealiseerde belastingontvangsten zoals gemeten door het CBS. Vervolgens voegt Taxus de budgettaire inschattingen van nieuwe of aangepaste beleidsmaatregelen toe. Hiervoor ontvangt het CPB bij iedere korte- en middellangetermijnraming een overzicht met (voorgenomen) beleidsmaatregelen van het ministerie van Financiën, die het CPB naar eigen inzicht verwerkt. Ten slotte houdt Taxus rekening met zogeheten endogene ontwikkelingen, die volgen uit de macro-economische raming uit SAFFIER. Daarnaast worden waar relevant ook inzichten van instituten, zoals het RIVM en het Planbureau voor de Leefomgeving, betrokken. 

In Taxus is het ook mogelijk de modeluitkomsten handmatig bij te sturen op basis van een deskundigenoordeel. Als belangrijk zijlicht voor het model ontvangt het CPB maandelijkse kasrealisaties van de belastingontvangsten van de Belastingdienst. 

Aannames

In Taxus worden belastingtarieven en de belastinggrondslag meestal niet expliciet gemodelleerd. In plaats daarvan volgen de belastingopbrengsten de ontwikkeling van de bijbehorende macro-economische trends. Er is voor gekozen de ramingsvergelijkingen voor de belastingbasis van kleine belastingen relatief simpel te houden. De opbrengst van de tabaksaccijns groeit bijvoorbeeld mee met de volumegroei van consumptie en de ontwikkeling van het aantal rokers. Voor kleine belastingsoorten is een eenvoudige rekenregel weinig bezwaarlijk, omdat eventuele ramingsfouten nauwelijks van invloed zijn op de totale belastingopbrengst. Voor grote belastingsoorten, zoals de omzetbelasting en vennootschapsbelasting, worden complexere vergelijkingen gebruikt om tot een nauwkeurigere inschatting van de belastingopbrengsten te komen. Lees voor meer informatie ook dit achtergronddocument over Taxus.